Geschiedenis
Het Collegium Studiosorum Veritas werd in 1889 opgericht als katholiek leesgezelschap van het Utrechtsch Studenten Corps.

Nederlandse katholieken waren lang een gediscrimineerde minderheid. Hun religie werd hoogstens getolereerd. Pas door de Franse Revolutie (1789) veranderde de situatie: ook in Nederland werden de ‘scheiding van kerk en staat’ en ‘vrijheid van religie’ in de grondwet opgenomen. Dit betekende dat de katholieken aanspraak konden maken op gelijke rechten. In 1853 zette Paus Pius IX met zijn pauselijke bul Ex Qua Die (4 maart 1853) een grote stap: Nederland werd weer in bisdommen verdeeld. Dit ‘herstel van de bisschoppelijke hiërarchie’ werd mogelijk door de Grondwetsherziening van 1848. Tal van nieuwe kerken werden gebouwd. Ook op andere manieren organiseerden katholieken zich, zoals in politieke partijen, in verenigingen en sportclubs. Op den duur ontstond zo een ‘zuil’ die eind negentiende eeuw even sterk was als de zuil van de concurrenten, de protestanten. Samen zetten zij zich in voor subsidies voor bijzondere (lees: religieuze) scholen. Pas toen die Schoolstrijd in 1917 was gewonnen, waren katholieken formeel in alles gelijk aan protestanten.

Katholieke studenten hadden echter vaak het gevoel dat zij zich moesten verdedigen tegenover andere studenten. Daarom wilden ze zich oefenen in het discussiëren om zich beter te kunnen weren tegenover andersdenkenden. De oprichters van Veritas werden geïnspireerd door Mgr. Andreas Jansen die in Duitsland praeses van een studentenvereniging was geweest. Hij was de grote animator bij de feitelijke oprichting van Veritas op 30 mei 1889. De eerste praeses werd (de reeds afgestudeerde) Jhr. Mr. Jan Bosch van Oud Amelisweerd, die deze functie maar liefst acht jaar bekleedde. In 1891 ontstond de definitieve naam: rooms-katholieke Studentenvereniging Veritas, onder de zinspreuk 'Deus Scientiarum Dominus'. De activiteiten bestonden voornamelijk uit het onderhouden van een eigen bibliotheek met rooms-katholieke literatuur en het houden van vergaderingen, spreekbeurten en discussies. Omdat Veritas nog geen eigen gebouw ter beschikking had, vonden deze activiteiten aanvankelijk plaats in gehuurde zaaltjes in de stad.

In 1906 werden de eerste vrouwelijke leden geïnstalleerd. In die tijd ontstond een groep die het studiegezelschap Veritas meer het karakter van een gezelligheidsvereniging wilde geven. Door deze ontwikkelingen groeide de behoefte aan een eigen onderkomen. Na een mislukte poging in 1923 om Veritas onder te brengen in een pand aan de Catharijnesingel, werd in februari 1934 het huidige onderkomen, aan de Kromme Nieuwegracht 54, aangekocht als sociëteit Het Eigen Huis. Tijdens WO II werd Veritas door de Nazi's ontbonden en leidde het een illegaal bestaan als studentenparochie. Op 19 mei 1945 werd het Veritas Herstel College opgericht om de vereniging nieuw leven in te blazen. De introductie in augustus werd een groot succes: er meldden zich bijna 400 nieuwe leden aan die, anders dan voorheen, een ontgroening moesten doorstaan. Er werden dat jaar vier ontgroeningen georganiseerd om het ledenaantal weer op peil te brengen.

Door het voortdurend groeiende aantal leden moest het pand worden aangepast. In 1949 werd het eerste deel van de Benedenzaal bijgebouwd. In 1957 volgde de aanbouw van de Bovenzaal, beter bekend als d' Oude Sociëteit. Tijdens de verbouwing in 2002 zijn deze boven- en benedenzaal volledig met de grond gelijk gemaakt en vervangen voor een geluiddichte discobunker.

Tijdens de roerige jaren zestig en doordat de vereniging werd opengesteld voor niet-studenten, ontstond een grote leegloop. Diverse financiële problemen, zoals de aankoop van het Stadskasteel 'Oudaen' waarbij onderhoud en verbouwing van het stadskasteel duurder bleken dan aanvankelijk verwacht, brachten Veritas bijna tot een faillissement. Halverwege de jaren zeventig echter bloeide de vereniging weer op. Het predikaat rooms-katholiek en de ontgroening werden beide afgeschaft. Daarnaast zouden voortaan slechts studenten het Eigen Huis mogen betreden.

Sinds die tijd is Veritas een besloten vereniging die rijk is aan jaarclubs, disputen, verticalen, commissies en vele andere verbanden. Ondanks de steeds zwaardere studiedruk die er op studenten wordt gelegd, is het ledental de afgelopen jaren gestaag gegroeid tot het huidige aantal van ongeveer 1800 leden.
Andreas Jansen

Jhr. Mr. Jan van Bosch

Jan Bosch van Oud Amelisweerd